BAKANLAR KURULUNUN KAYNAĞINI ANAYASADAN ALAN GÖREV VE YETKİLERİ - 2

Bakanlar Kurulunun Görev ve yetkilerini anlattığımız bu yazıyı okumadan önce, konuyla ilgili birinci yazımızı okumanızı tavsiye ederim.

Bütçeyi ve Kesinhesap Kanunu Tasarılarını Sunmak

Anayasamızın 162 nci maddesinde yer alan “Bakanlar Kurulu, merkezî yönetim bütçe tasarısı ile milli bütçe tahminlerini gösteren raporu, mali yıl başından en az yetmişbeş gün önce, Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.” hükmü ile merkezî yönetim bütçe tasarısı ile milli bütçe tahminlerini gösteren raporun, 164 üncü maddesinde yer alan “Kesinhesap kanunu tasarıları, kanunda daha kısa bir süre kabul edilmemiş ise, ilgili oldukları mali yılın sonundan başlayarak, en geç yedi ay sonra Bakanlar Kurulunca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur.” hükmü ile de kesinhesap kanunu tasarılarının sunulması görevini Bakanlar Kuruluna vermiştir.

Olağanüstü Hâl ve Sıkıyönetim İlân Etmek

1982 Anayasasının 119 ve 120 nci maddelerine göre, olağanüstü hal ilan etme yetkisi Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruluna aittir. Aynı şekilde Anayasamızın 122 nci maddesine göre ise, sıkıyönetim ilân etme yetkisi Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruluna aittir.

Millî Güvenliğin Sağlanması  

Bakanlar Kurulunun Anayasada yer alan önemli görevlerinden biri de 117 nci madde de ifadesini bulan millî güvenliğin sağlanmasından  Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı Bakanlar Kurulu sorumlu olmasıdır. Doğal olarak bu sorumluluk gereğince milli güvenliğin sağlanması konusunda gerekli kararları verme yetkisi de Bakanlar Kuruluna aittir.

Silahlı Kuvvetlerin Yurt Savunmasına Hazırlanması 

Aynı şekilde Anayasamızın 117’nci maddesine göre, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yurt savunmasına hazırlanmasından Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı Bakanlar Kurulu sorumludur. Sorumluluk Bakanlar Kurulunda olduğuna göre, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yurt savunmasına ve savaşa hazırlanması konusunda karar verme yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir. Ancak dikkat edilmesi gereken husus, 92 nci maddeye göre, savaş ilan etme ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisine aittir. Aynı şekilde Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde iken ülke ani bir silahlı saldırıya uğrar ise, Türk Silahlı Kuvvetlerinin derhal kullanılmasına karar verme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.           Bakanlar Kurulunun yetkisi ise bunlardan farklı olarak, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yurt savunmasına ve savaşa hazırlanması konusunda karar verme yetkisidir. Bakanlar Kurulunun savaş ilan etme ya da Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verme yetkisi yoktur.

Genel Kurmay Başkanını Seçmek

Anayasanın 117 nci maddesinin dördüncü fıkrasında “Genelkurmay Başkanı, Bakanlar Kurulunun teklifi üzerine, Cumhurbaşkanınca atanır; görev ve yetkileri kanunla düzenlenir.” hükmüne getirmiştir. Görüldüğü üzere Genelkurmay Başkanının atanmasında ve usulde paralellik ilkesi gereğince görevinden alınması hususundaki Cumhurbaşkanına teklif götürme yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir.

Anayasada Verilmiş Diğer Görev ve Yetkiler

Yukarıda sayılanlar dışında Anayasanın çeşitli maddelerinde Bakanlar Kuruluna verilmiş başka görev ve yetkilerde bulunmaktadır. Bu görev ve yetkileri; Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak, Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanması isteminde bulunmak, mahallî idarelerin belirli bir kamu hizmetinin görülmesi amacıyla kendi aralarında birlik kurmalarına izin vermek, Yükseköğretim Kurulunun bir kısım üye adaylarını seçerek Cumhurbaşkanına sunmak, dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla ithalat, ihracat ve  diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler koymak ve bunları kaldırmak şeklinde sayabiliriz.

Bakanlar Kurulunun Kaynağını Kanunlardan Alan Görev ve Yetkileri

Bakanlar Kurulu kararnamelerinin çok büyük kısmının konusunu kanunlarla verilmiş sayısız görev ve yetkiler oluşturmaktadır. Bu görev ve yetkileri listelemek ya da tek tek saymak çok anlamlı olmayabilir, çünkü aşağıda belirteceğimiz üzere idare hukuku doktrininde Bakanlar Kurulunun yürütme alanına ilişkin bir yetki kullanması için açıkça kanunda belirtilmesine gerek olmadığı şeklinde görüşlerde vardır.