BAKANLAR KURULUNUN KAYNAĞINI ANAYASADAN ALAN GÖREV VE YETKİLERİ-1

Bu yazımızda Bakanlar Kurulunun kaynağını Anayasadan alan görev ve yetkilerini inceleyeceğiz ancak konu uzun olduğu için iki makale halinde sizlere özetleyeceğim.

Hükümetin Genel Siyasetini Yürütmek

Bakanlar Kurulunun temel görevi olarak nitelendirebileceğimiz bu husus 112 nci maddenin ilk fıkrasında “Başbakan, Bakanlar Kurulunun başkanı olarak, Bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Bakanlar Kurulu, bu siyasetin yürütülmesinden birlikte sorumludur.” şeklinde ifadesini bulmuştur. Bu hüküm ile aslında Bakanlar Kuruluna “hükümet etme” vasfını kazandıran ana görev yüklenmiş ve böylece Bakanlar Kurulu yürütme erkinin temel organı halini almıştır.

Bakanlar Kurulunun ya da diğer bir deyişle Hükümetin ülkeyi yönetirken izleyeceği temel ekonomik, kültürel ve sosyal politikalar olarak ta ifade edebileceğimiz “genel siyaset” kavramı aslında 1982 Anayasasının Bakanlar Kurulunu bir “İcra” organı değil “Karar” organı olarak gördüğünün açık belirtisidir. Dolayısıyla, bu görev aslında Bakanlar Kurulu üzerindeki iş yükünün rasyonel bir şekilde değerlendirilmesi için temel bir kıstas olabilir.

Kanun Hükmünde Kararname Çıkarmak

1982 Anayasasının Bakanlar Kuruluna verdiği önemli görev ve yetkilerden birisi de olağan ve olağanüstü dönemlerde Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisidir. Anayasamızın 91 inci maddesine göre, olağan dönemlerde Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi Bakanlar Kuruluna aitken, 121 inci maddesine göre, olağanüstü hâl ve sıkıyönetim dönemlerinde Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruluna aittir.

Tüzük Çıkarmak

Anayasamızın 115’inci maddesine göre, tüzük çıkarma yetkisi kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danıştayın incelemesinden geçirilmek şartıyla Bakanlar Kuruluna aittir. Bazı kanunlar kendisinin uygulanması için tüzük çıkarılmasını açıkça öngörmekte olmasına rağmen Bakanlar Kurulunun tüzük çıkarabilmesi için, kanunda mutlaka açıkça belirtilmiş olması şart değildir. Bakanlar Kurulunun tüzük çıkarma yetkisinin Anayasada belirtilmiş olması sebebiyle, kanunda tüzük çıkarılacağını öngören bir hüküm olmasa bile, bu kanunun uygulanmasını göstermek üzere tüzük çıkarabilir.

Kanun Tasarısı Hazırlamak

1982  Anayasasının 88 inci maddesi “Kanun teklif etmeye Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkilidir.” hükmü ile Bakanlar Kurulunun görev ve yetkileri arasına kanun tasarılarını da eklemiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi içtüzüğünün 73 ve 74 üncü maddeleri gereğince Bakanlar Kurulunca hazırlanan kanun önerileri “kanun tasarısı” olarak, bir ya da birkaç milletvekili tarafından hazırlanan kanun önerileri ise “kanun teklifi” olarak adlandırılmaktadır. Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanan kanun tasarıları da tıpkı kararnameler gibi kolektif bir karar organı olan Bakanlar Kurulunun bütün üyeleri tarafından imzalanmalıdır.